carryonjeeves

Carry on, Jeeves

Literatuur heeft in het vreemde talenonderwijs nog slechts een marginale plek. In de meeste lokalen staan weliswaar symbolische boekenkasten die de verzamelde werken van Shakespeare of Molière bevatten, maar het is daarmee net als met de hermelijnskeletten en de foetussen op sterk water bij biologie: ze dienen voornamelijk als interieurversiering. Slechts bij hoge uitzondering klimt de leraar op een trapladdertje om een deeltje uit de reeks te bevrijden en zijn dierbaarste schrijver aan de vergetelheid te ontrukken. Misschien de laatste les voor de vakantie, als de echte lesstof af is. Dan mag het. Dan bedient hij - nadat het traditionele gehuil om een 'videootje' is weerstaan - de enkeling met een perverse belangstelling voor poëzie.

Het is een barre schande, maar zo is de huidige praktijk.

Bij mijzelf heeft het afschaffen van de wekelijkse literatuurles evenwel geleid tot een prettige verandering in mijn leesgedrag. Zonder het te beseffen voelde ik als leraar Engels (hoe graag ik ook lees) toch altijd de druk van de actualiteit. Er komen teveel goede boeken uit om het allemaal bij te houden. Iedere twee weken is er een nieuwe literaire sensatie, iedere eigentijdse oprisping is al op het moment van verschijnen een 'modern classic', en de 'blurbs' prijzen romans steevast aan als "riveting" en "unputdownable".

Stiekem benijdde ik mijn collega's Nederlands wel eens. Die stonden bij Atheneum een kwartiertje te teuten bij de tafel 'Recent Verschenen', lazen wat in een flets debuut totdat ze een stijlfoutje vonden en snoven dan innig tevreden. Schuursponsjesproza, versleten thematiek ... Hè, hè, dat scheelde weer een hoop vrije tijd!

Van de Booker Shortlist van 2001 ken ik nog niks, en Nobelprijswinnaar Naipaul heb ik de laatste paar jaar ook een beetje laten sloffen. Beyond Belief gaat over de Islam, dan kan je toch eigenlijk niet om zo'n boek heen, wel? Moet best wat mee te doen zijn in de klas ...

Zo zou ik vroeger geredeneerd hebben. Tegenwoordig liggen mijn prioriteiten anders. Nu ligt What Ho! bij me op schoot, een gezellig dikke omnibus van een schrijver die zestig jaar geleden al neerbuigend werd betiteld als 'Edwardian': onschuldig, escapistisch en ouderwets. Een schrijver die tijdens de Eerste Wereldoorlog onverdroten doorschreef zonder ook maar één keer te verwijzen naar loopgraven of Zeppelins. Soms (meestal vlak na het NOS-journaal of na een confrontatie met een onderwijsblad) neem ik me voor stug door te gaan tot ik alles van de man heb gelezen. Meer dan honderd titels, wat een feest!
· Aunts Aren't Gentlemen
· Much Obliged, Jeeves
· Pigs Have Wings
· Do Butlers Burgle Banks?
· The Man With Two Left Feet
· Psmith In The City

Er is genoeg P.G. Wodehouse om me minstens drie jaar in onder te dompelen, en dat vind ik een geruststellende gedachte. Af en toe een schaterlach, een goed glas rode port binnen handbereik en er staat in die boeken niets dat knaagt aan de diepste zekerheden van het bestaan - ook al heeft de wereldvreemde, verstrooide Lord Emsworth van Blandings Castle daar geheel andere opvattingen over wanneer zijn mooiste zeug, Empress, uitgerekend drie dagen voor de Agricultural Show pardoes in hongerstaking gaat. Paniek! Maar trouwe lezers weten dat de crisis overwonnen zal worden. En inderdaad, keurig twee regels voor het eind van het hoofdstuk klinkt "a sort of gulpy, gurgly, plobby, squishy, wofflesome sound, like a thousand eager men drinking soup in a foreign restaurant."

Er zijn dagen dat ik overweeg naar analogie van de BOM-moeders een genootschap op te richten van BEEL-leraren: Bewust Edwardiaanse (of Emsworthiaanse) Engelse Leraren. Het dragen van tweeds en knickerbockers is niet verplicht, maar strekt tot aanbeveling. Leden streven ernaar zich te onttrekken aan de didactische waan van de dag. Weliswaar houden zij de schijn op zich te conformeren aan de uitgangspunten van de Tweede Fase, maar hun werkelijke missie is jaarlijks twee of drie leerlingen op te leiden die in staat zijn het stilistisch meesterschap van P.G. Wodehouse op waarde te schatten, en die zich de ontroering kunnen voorstellen van een aimabele lord die na een paar bange dagen mag meemaken hoe zijn lievelingszeug nog net op tijd om op de landbouwshow een goed figuur te slaan, begint te lebberen uit haar trog.