dekrentenindepap

De krenten in de pap

"Voordat we beginnen moeten we u nog één ding vertellen. Aan het plafond ziet u daar een cameraatje. Dit gesprek wordt gefilmd en medewerkers van Wolters Noordhoff zitten in een vertrek hierboven en kijken en luisteren mee. Hopelijk heeft u daar geen moeite mee."

Big Brother bij een beoordelingsbijeenkomst voor een nieuwe leergang Engels van een van de twee overgebleven spelers op de Nederlandse schoolboekenmarkt. "Waarom komen ze er niet gezellig bijzitten?", vroeg ik quasi-gastvrij, wijzend op de schaaltjes krakelingen en bonbons op tafel, al wist ik natuurlijk dat die vraag me in de ogen van het organiserende marktonderzoekbureau meteen zou degraderen tot een wereldvreemde naïeveling. Er kwam geen duidelijk antwoord. Nadat ik me ervan had vergewist dat we niet live te zien waren op Yorin, liet ik het er verder maar bij zitten.

De deelnemers aan het proefpanel gebruikten net als ik allemaal Touchdown, waaruit ik afleid dat er soortgelijke bijeenkomsten waren voor leraren die werkten met andere bovenbouwmethodes. Er is veel veranderd in de uitgeversbranche sinds Samuel Johnson in 1755 in zijn eentje A Dictionary Of The English Language samenstelde. Aan de productie van een simpel schoolboek komt meer te pas dan u en ik vermoeden als we in mei loom de gratis beoordelingsexemplaren doorbladeren.

Onlangs zocht de businessunit Beroepsonderwijs en Educatie van Thieme-Meulenhoff een marketing & salesmanager. Niet zomaar een baantje. Binnen zijn eigen businessteam moest de man (m/v) kunnen samenwerken met de uitgeefmanager, de realisatiemanager en de businessunitmanager, en daarnaast kwam hij aan het hoofd te staan van een regiment educatief adviseurs, marketingmedewerkers en marketingcoördinatoren. "Onderwijs – dat is werken aan de ontwikkeling van mensen, werken aan de samenleving", stond er boven de advertentie. Dat mag je toch wel bekend veronderstellen bij iemand die een betrekking bij een educatieve uitgeverij ambieert, dacht ik eerst. Totdat ik de functie-eisen las: ruime ervaring als marketeer, en verder een gezonde dosis energie en gevoel voor humor. Dat was het. Over onderwijs werd niet gerept.

Een andere vacature bij hetzelfde concern: "Als adjunct-uitgever Engels initieer en ontwikkel je uitgeefconcepten voor nieuwe leermiddelen. Je werft, selecteert en coacht auteurs en stuurt hen aan met als doel de auteurs optimaal in te zetten voor het schrijven van het te ontwikkelen leermiddel." Zo blubbert het nog een tijdje door. Ook hier een eigenaardige omissie: de aanstormende adjunct-uitgever Engels hoeft niks te weten van ... Engels.

Eens een marketeer altijd een marketeer, redeneert men kennelijk. Wie de commerciële instincten bezit om een griesmeelpuddinkje te slijten, kan ook een schoolboek aan de man brengen. Het zou me niet zoveel uitmaken als je maar niet zo duidelijk aan veel van die boeken kon afzien dat zo’n job-hoppende marktonderzoeker vragen als "Kleeft Eminence Gries niet teveel aan uw gebit?" en "Verslikken peuters zich niet in de rozijnen en amandelsnippers?" domweg heeft vervangen door "Is Havo Lite smeuïg genoeg voor de kakkers / skaters / pleiners?" en "Past het beoogde format in een hiphopbroek?"

Havo Lite wordt vervolgens in elkaar gedraaid volgens het beproefde recept: werkwijzers met guitige icoontjes, een antwoordenboekje, kleurenfoto’s te pas en te onpas, een cd met de luisteropgaven en een werkboek zo dik als de Gouden Gids. In ieder hoofdstuk een paar excuus-url’s voor escapisten die het benauwde klaslokaal willen verruilen voor het World Wide Web. Bij wijze van concessie aan de onverbeterlijke stampers zijn er ouderwetse vocabulairelijstjes. De teksten hebben de informatiewaarde en diepgang van een Kleenex-zakdoekje en moeten de egocentrische Nederlandse tiener vooral sterken in zijn overtuiging dat de wereld om hem en zijn soortgenoten draait.

Het materiaal dat wij die middag bestudeerden (onder embargo, er mocht niets mee naar huis!) vond ik uiterst belabberd, en hoewel de lekkernijen op tafel me mild hadden gestemd, kreeg ik op een gegeven moment behoorlijk de smoor in. "Het is allemaal even risicoloos en ongeïnspireerd!" riep ik kribbig. "Een prima boek voor de bange docent en de luie leerling!" Theatraal hief ik de handen ten hemel, of ten camera liever gezegd - naar de onzichtbare kijk- en luistervinken op de verdieping boven ons. Ik was aan het verkeerde adres natuurlijk: daar zaten de businessboys en die zouden van mijn frustratie niets begrijpen. Die moesten alleen hun target halen.

Het schrijversteam stel ik me voor in de kille catacomben: afgebeulde loonslaven, staand achter lessenaars, met zwarte inktvlekken op hun vingers en leren lappen op de ellebogen. Mistroostige midlifers die in Hitkrant en Yes moeten zoeken naar actuele thema’s. Op gezette tijden daalt een marketeer af naar het bedompte onderkomen om - humoristisch en energiek! - te zwaaien met het uitgeefconcept: "Nou willen jullie me weer die schimmelige Shakespeare aansmeren, grappenmakers, maar je weet dat ik daar niet instink! Géén literatuur van vóór 1975! ... Ach, zemel niet zo, man! De krenten in de pap? Wat denk je dat we hier maken? Griesmeelpudding?"