spelwijzer

Spelwijzer

Als je de media hoort, lijkt het of het thuiszitten pas dit jaar is uitgevonden. Denk eens na! Ook de holenmens verveelde zich soms stierlijk nadat hij zijn mammoetburger had verteerd en alle gezinsleden elkaar gevlooid en gekamd hadden. Alle vertier was welkom! Knobbelen, bikkelen, balletje-balletje ... 's Werelds oudste bordspel heet senet. Volgens archeologen werd het 5500 jaar geleden gespeeld door de Egyptische farao's. Voor wie even weg wil bij alle schermen en schermpjes, hieronder een greep uit de vele gezelschapsspellen die de menselijke beschaving heeft voortgebracht. Doe er je voordeel mee!

MONOPOLY
Is Monopoly het oudste kapitalistische bordspel? Het werd rond 1900 bedacht in Amerika (een marxistische tegenhanger die pas eindigde als de spelers bankbiljetten en onroerend goed volkomen eerlijk hadden verdeeld, is nooit aangeslagen bij het grote publiek). Dankzij Monopoly raakte menige potentiële pandjesbaas, huizenmelker of projectontwikkelaar zodra hij de tafel van tien kende verslingerd aan het innen van exorbitante huurbedragen en het verkopen van hotels tegen woekerprijzen. Wat verschaft een groter genoegen, het geknisper van nieuwe bankbiljetten of de opwellende tranen in de ogen van je zusje als ze de hypotheek van A-Kerkhof, Neude of Brink niet kan betalen? Incidenteel is er aandacht voor andere levensterreinen, zoals bij deze kaart uit het Algemeen Fonds: "U hebt de tweede prijs in een schoonheidswedstrijd gewonnen en ontvangt f10" (tien gulden / florijn).

VLOOIENSPEL
Jeu de puces, Flohspiel, tiddly winks, gioco delle pulci, loppespil: het vlooienspel is zo internationaal als de vlo zelf. Behendigheidsspel voor twee of meer deelnemers in het bezit van minimaal één hand met minimaal één duim en wijsvinger. Doel van het spel: met een grote plastic 'vlooi' of fiche worden de kleinere in de 'pot' gewipt. Speel beurtelings, of gewoon allemaal chaotisch door elkaar, zo snel mogelijk tot al je fiches op zijn. Laat je niet verleiden door speelgoedfabrikanten die hun luxe uitvoeringen vanaf €22 plus verzendkosten jouw kant op willen bol.commen (en ja, de superrijken bestellen voor een luttele €67.000 handgemaakte vlooienspellen met vlooien van zuiver neushoornhoorn en een met diamanten afgezette buut). Met oma's knopendoos en een jampot maak je in een handomdraai je eigen spel. Speel op een zachte ondergrond – liefst op het tapijt, waarbij iedereen gezellig door elkaar hupst en bupst. Leve de gezinsimmuniteit!

TANGRAM
Tangram kun je spelen met een competitie-element (met een tegenstander en twee sets stukken), maar dit vernuftige Chinese spel is ook bijzonder geschikt voor wie graag even alleen wil zijn of gedwongen in quarantaine zit. Met zeven geometrische vormen (paralellogram, vierkant, driehoeken) probeer je het voorbeeldfiguur te construeren. Voorkennis is niet vereist, een wiskundeknobbel helpt. Mijn Tangram-boek bevat 1600 verschillende opdrachten: zeilbootjes, schemerlampen, monniken met kap, een kozakkendanser, Ed en Willem Bever, Voor de variatie kan je ook eigen figuren bedenken: wifi-versterker, scootmobiel, het profiel van premier Rutte of de Kop van Noord-Holland. En haast je niet! Ook na de intelligente lockdown kan dit spel je nog op een intelligente manier van de realiteit afleiden.

PANDEMIC
Brrr, wat kijken ze serieus, dacht ik vroeger weleens als ik langs de twintigers in spellencafé The Boardroom aan de Kruisweg liep. Misschien speelden ze wel Pandemic, denk ik nu. Hoewel? Ik kende het spel niet, maar bekeek een instructiefilmpje. Naast een verpakkingsdoos met EHBO-kruis jubelt een overdreven gezond meisje over de fantastische uitdagingen die de spelers aangaan. VIER ziektes tegelijk bestrijden ze (kom daar in het heden eens om!), op zes continenten. Waar bij de meeste spelletjes de spelers elkaar bestrijden, opereren ze hier als team. Saamhorigheid en samenwerking, geen slecht idee in een tijd waarin mondkapjes-piraten van verschillende regeringen elkaar de loef afsteken. Het goede nieuws: als de pandemie het wint en de mensheid uitroeit, schud je de kaarten en begin je een nieuw spel.

MIKADO
Zonder de vaste hand van een hersenchirurg en de koelbloedigheid van een ijskonijn in een Siberisch vriesvak schop je het niet ver bij Mikado. Het spel wordt gespeeld met 41 stokjes van 15 cm, die verschillende waarden kennen; de Mikado / Japanse keizer (20p.), vijf Mandarijnen (15p.), vijf priesters (5p.), vijftien Samoerai (3p.) en vijftien koelies (2p.). Neem alle stokjes in de hand en laat ze los zodat er een ordeloze stapel ontstaat. Verwijder nu zoveel mogelijk stokjes een voor een, zonder dat de overige bewegen. Er zijn diverse varianten. Knutsel zelf een spel met satéprikkers of spaghetti (niet eerst koken!). Speel mikro-mikado met tandenstokers (of makro-, als je toevallig 41 bezemstelen over hebt). Of wat dacht je van calorieën-mikado? Vervang de stokjes door kaasstengels, chocoladesticks, dropstaven of Vlaamse frites.

BLAASVOETBAL
Nu even niet!

GANZENBORD
Een klassiek dobbelspel waaraan tactiek noch behendigheid te pas komt. Speel het for old times' sake. Bewonder de mooie vormgeving en bereik met jouw gans als eerste nummer 63. Vraag je niet af waarom zo'n onschuldige gans bij hokje 52 tot gevangenisstraf wordt veroordeeld, wat hij bij nr. 19 in een herberg doet (waarom geen gedwongen verblijf in de donzendekbedfabriek?) en waarom hij op nr. 58 ineens dood is en zonder 200 gulden te ontvangen terug naar AF moet. En waarom vliegt hij niet gewoon weg uit die gevreesde put? Een moderne nijlgans zou zich niet lang bedenken.

SJOELEN
Het woord 'sjoelen' komt uit het Fries, maar dat is dan ook het enige dat er on-Hollands aan sjoelen is. Sjoelen wordt op hoog niveau als wedstrijdsport beoefend. Er zijn wereldkampioenschappen (met veel Oranje-triomfen) en dan zijn de regels streng. Voor huis-, tuin- en keukenspelers is sjoelen ook sjoemelen; je arm onder de dwarslat ('handlanger') door wurmen en dan de ver teruggekaatste schijven terughalen en hergebruiken. Onreglementair, maar leuk! Voor gevoelige oren kunnen de hard ketsende schijven een kwelling zijn, maar dat weegt niet op tegen de intense bevrediging als jouw schijf o zo soepel glijdend o zo langzaam in het gat van de 4 verdwijnt, of het opperste genot van de bewuste carambole, waarbij je scoort via een andere schijf. Wrijf de baan glad met aardappelmeel (beter dan meubelwas) en dan: aan de bak!

PIM-PAM-PET
Kennis en algemene ontwikkeling, daar draait het om bij Pim-pam-pet, zou je kunnen denken. Maar na één keer spelen weet je wel beter. Het draait om dat lekkere draaiplateau, dat na veel omwentelingen eindelijk de letter aangeeft waarmee het antwoord moet beginnen. Je moet er toch niet aan denken dat dat elektrisch werd aangedreven en dat je die heerlijke tactiele ervaring zou moeten missen? Trek een opdrachtkaart (bijvoorbeeld 'besmettelijke ziekte'), zet de draaischijf in beweging en dan ... STUVW ... X ... Y ... Z ... (zwijnengriep) ... nee, hij draait door ... A ... (A? ...alaria?!, gelukkig, hij draait door) ... B (de bof, shit ...) ... C – C – C! "Cholera!" Vergeet niet dat je ook zelf kaarten kunt maken met de specialiteiten van het huis (boleten, mineralen, ambachtelijk bier of Braziliaanse soapsterren).