verallemalisering

Verallemalisering

"We hebben allemaal onze duistere kant." Dat heb ik niet van mezelf; het staat op de achterflap van Huidpijn, de nieuwe Saskia Noort. Die gratuite verkooptekst (beste lustmoordenaars, pyromanen, zadelsniffers, Flakka-verslaafden, luizen- en leesmoeders) zou ik graag in een breder verband plaatsen. Allemaal? De 'verallemalisering' rukt op in de commercie. Of zal ik het 'verållemålisering' noemen?

Dit jaar bleek ik een van de vijf miljoen uitverkorenen die de Nederlandse IKEA-gids toegestuurd kreeg. De ja/nee-sticker op de brievenbus had hem niet kunnen tegenhouden en hij landde met een krachtige kdoink: 328 zacht glanzende bladzijden, bij een gewicht van 400 gram, schoon aan de haak. Dat is beduidend minder dan De Gesprekken van Confucius (800 gram, niet huis-aan-huis verspreid), de I Tjing (680 gr.), de Koran (ruim een kilo, gebonden) en andere boekwerken die sturing en duiding bieden in het verwarrende en onzekere bestaan. Maar aanzienlijk zwaarder dan mijn SAS Survival Guide (200 gr.), die uitlegt hoe je van een scheermesje een bruikbare kompasnaald kunt maken of een handzaagje kunt vervaardigen uit het gewei van de eland die je zelf hebt verschalkt met een strik van gevlochten brandnetelstengels.

Zulke rauwe ontberingen en ongemakken zijn niet besteed aan de doorsnee consument. Die sluit bijtijds aan bij het eenrichtingsverkeer door een IKEA-filiaal en volgt gedwee de pijlen – daar heb je geen SAS-training voor nodig. 'The long natural way', zoals dat parcours heet in goed Zweeds, voert langs een slordige 20.000 artikelen die het leven kunnen veraangenamen. Ik noem slechts het Råskog krukje, de dimbare Årstid wandlamp, Höstfibbla kussens en een handige Flådis opbergmand van zeegras (om die te maken zou je bij de SAS dagenlang moeten jøtten).

Maar laten we snel teruggaan van die nare, raamloze winkels naar de IKEA-bijbel. Vergeleken met de heilige boeken van de grote monotheïstische godsdiensten ademt die een oneindig begrip voor onze menselijke zwakheden en tekortkomingen, onze twijfels en heimelijke verlangens. De IKEA-god is wraakzuchtig noch jaloers. Het voorwoord van de catalogus rept van alle "verwachtingen" waarmee we allemaal voortdurend te maken hebben. Soms geweldig, ja, maar soms ook ingewikkeld. "En ze maken van jou iemand die je eigenlijk niet wilt zijn." En, het goede nieuws, je staat er niet alleen voor: "Wij staan aan jouw kant."

Dit is een godsdienst zonder zonden en geboden. "Waar je met elkaar eet, maakt niet uit. Daar zijn geen regels voor / Als kinderen groot zijn en op zichzelf wonen, is het weer tijd voor jullie / Waar we eten doet er helemaal niet toe – als we maar bij elkaar zijn / In je eentje kan je doen wat je wilt. Koken in je pyjama. Koken en keihard meezingen met de radio / Veel van de dingen waar we van houden – dichtbij de natuur zijn, samen lang tafelen, de kinderen overal bij betrekken – zie je terug in hoe we onze keukens inrichten."

Verållemålisering! Allemaal mensen die proberen iemand te worden die ze willen zijn. En achter al die opgesomde filosofietjes vermoed je taaie kleinburgerlijke vetes in claustrofobische woningen, met de voortdurende dreiging van hysterie, burn-out en een vechtscheiding. Al voorzie ik dat IKEA met een oplossing komt zodra de smeulende onvrede echt grote vormen aanneemt. De IKEA-separeercel als gat in de markt:

"Door het lint gaan, daar zijn geen regels voor. We leven in een tijd van korte lontjes – mama, papa en de kinderen zijn soms een gevaar voor elkaar en hun IKEA-interieur. Dan kan zo'n gecapitonneerde, uitklapbare isoleercel uitkomst bieden. De Køssenhøtte neemt verrassend weinig ruimte in; probeer anders ook onze Åggrokil spånlåkens – nu ook in tweepersoonsuitvoering. Want we hebben allemaal onze duistere kant."