whatif

What if?

"Ik doe niet moeilijk over een beetje pijn!" We zaten 's zomers buiten rond een houtvuur; de spreker, een vriend van mij, liet zijn uitspraak volgen door een dramatische pauze en keek suspense-verhogend de kring rond (spalkte hij zelf zijn botbreuken? Trok hij zijn eigen kiezen? Had hij zonder verdoving zijn appendix verwijderd?). En dan de anticlimax, met perfecte timing: "Ik slik gewoon een paar pijnstillers."

Dit had een lichtvoetige, zwierige, tierige december-column moeten worden, waarin ik samen met jullie soepel richting jaarwisseling zou walsen. Helaas, ik heb al drie dagen spit.

Niet de spectaculairste soort, Hexenschuß heet die bij de oosterburen. Waarbij 'het' in de rug schiet en het slachtoffer zich ineens amper kan bewegen – als door een pijl getroffen. Maar ook zo is het al erg genoeg. Wat kan een mens toch véél, in gewone doen. En hoe weinig met zo'n weerspannige rug! In een theekopje roeren, sokken aantrekken, de pedaalemmer bedienen, een doffe alinea oppoetsen ... Het gaat allemaal gepaard met pijnscheuten en hevige krampen, verwacht en onverwacht.

Heerst er een nieuwe, besmettelijke spitvariant? Mijn broer had twee weken geleden ook spit. Toen ik hem appte om een lotgenotengroepje op te richten, raadde hij me prompt aan om dagelijks twee Ibuprofen te slikken. Nota bene: hij is gediplomeerd fysiotherapeut. Vreemd genoeg was ík niet op dat voor de hand liggende idee gekomen. Niet miemelen. Geen zelfbeklag, door de zure appel heen bijten, dat ben ik. Ik meldde me altijd een dag later ziek dan verstandig was en begon ter compensatie een dag te vroeg. En dat een arbeidzaam leven lang.

Je kiest jezelf niet uit. Denk je. De aard van het beestje ... Je bent behaagziek en/of ambitieus, behulpzaam, goedlachs, impulsief, nors, gul, egocentrisch, lui. Het is een pakket. Sommige eigenschappen kwamen tot bloei, andere werden onderdrukt. En samen maken ze je tot wie je bent. In mijn geval tot iemand die stug doorgaat en halsstarrig te lang op een verkeerd ingestelde bureaustoel blijft zitten.

Over andere levenspaden die je had kunnen kiezen, gaat een aardige roman van Matt Haig die ik onlangs kreeg: The Midnight Library. Een jonge vrouw, Nora, pleegt zelfmoord en komt (voordat ze écht dood wordt) terecht in een soort hiertussenmaals: een bibliotheek waar talloze boeken over haarzelf staan. What if biografieën; ze mag, totdat ze definitief besluit dat het leven haar niets waardevols te bieden heeft, haar bestaan een paar keer oppakken op een punt nadat ze een andere afslag heeft gekozen. Dus wél doorgaan met die talentvolle band, of toch voor een olympische zwemmedaille gaan of emigreren of als vrijwilliger in de hondenopvang werken of ...

Literair vond ik het geen groots boek, maar niettemin houdt het me nog steeds bezig. Al die splitsingen die ieder van ons tegenkomt, met daarachter eindeloze vertakkingen, met elk hun eigen consequenties en repercussies. Als je je verzet tegen je vader, verslechtert misschien de verhouding met je broer. En ga zo maar door. Wie pijn stelselmatig verdooft, mist misschien belangrijke signalen (mijn bluffende vriend zou niet veel later sterven aan een hartaanval). Wie constant lijdt, kan grimmig worden of hardvochtig. Zeg het maar ...

Leven is moeilijk! Dat besef zou je vergevingsgezinder moeten maken, tegenover jezelf en anderen, als dat niet al te kerstboodschapperig klinkt. Verdraagzamer tegenover dit arme, zwabberende, stuurloze land waarin iedere prik, QR-code, roetveeg, hug, zoen of afgestoken vuurpijl zomaar tot opgestoken middelvingers kan leiden. Houd bij zulke ergernis dat beeld van miljoenen Nederlanders voor ogen die op goed geluk hun weg zoeken: verkeerd voorsorterend, te laat afremmend, klemgereden, afslagen missend. Afgeleid, omgeleid, misleid. Hun bestemming vergeten. Wellicht helpt het. Zo, tijd voor een Ibuprofennetje.